Kruiden is een essentieel onderdeel binnen de Traditionele Chinese geneeskunde
Circa 2500 jaar geleden zijn de grondslagen van de Chinese geneeskunde schriftelijk vastgelegd. Voor veel mensen in het westen is acupunctuur de bekendste vorm van de Traditionele Chinese geneeskunde. In China zelf staat de kruidengeneeskunde op de eerste plaats.
Al eeuwen lang gebruikt men kruiden door de voeding, om er thee van te trekken of door ze op het lichaam aan te brengen. Het doel bij het inzetten van kruiden is, het lichaam opnieuw in harmonie te brengen. Daarnaast werkt kruidentherapie perfect samen met andere Chinese disciplines zoals, acupunctuur, TuiNa en Qi Gong. Uiteraard kan kruidentherapie ook ingezet worden bij andere soorten therapievormen binnen de westerse natuurgeneeskunde of reguliere geneeskunde ter ondersteuning.
Verkrijgbaar in verschillende vormen
Vroeger moest je na een bezoek aan een kruidentherapeut of kruidenarts thuis zelf aan de slag met het koken van kruiden. Tegenwoordig zijn de ingekookte extracten al verwerkt tot tabletten, capsules, poeders, alcohol-extract, water-extract of tot granulaat. Granulaat is ook een makkelijk vorm om kruiden in te nemen. Je gooit op het granulaat gekookt water, je roert even en je kunt het als een thee opdrinken.
Het is belangrijk om te beseffen dat alles wat voorkomt in de natuur energie heeft. Daarom eten wij ook groenten en fruit in het dagelijkse leven. Dit betekent dus dat planten, kruiden, groenten en fruit allemaal hun eigen energie bij hun dragen. Ook wanneer het kruid gedroogd is.
Werking van de kruiden
In de kruidengeneeskunde zijn de medicinale middelen ingedeeld naar hun werking. Zo zijn er middelen die tonifiëren (voeden of versterken), slijm oplossen, de spijsvertering of de bloedcirculatie bevorderen. Kruiden heeft dus direct effect op diverse organen en weefsels. Zoals bijvoorbeeld elk acupunctuurpunt een specifieke werking heeft in de energiebalans, heeft ook elk kruid of voedingsmiddel invloed op onze energie en gezondheid.
Diverse eigenschappen maken een formule tot een succes
Wist je dat er ongeveer driehonderd Chinese kruiden zijn die gecombineerd en verwerkt zijn in formules? Van elk kruidenformule kun je de thermische waarden beschrijven in termen van koud (han), koel/verfrissend, warm (wen), heet of neutraal (ping). Maar ook naar de smaak zoet (gan), zuur (suan), bitter (ku), zout (xian), pittig (xin) en aromatisch.
Een kruidengeneeskundige gebruikt naast standaard formules ook op maat gemaakte kruidenformules. Deze kruidenformules zijn afhankelijk van de klachten en de constitutie van de cliënt. Gedurende de behandeling wisselt de samenstelling van de kruidenformules voortdurend.
Het is belangrijk om te weten dat een bepaalde kruid niet alleen een bepaald eigenschap heeft. Er is vrijwel altijd een bepaalde combinatie van eigenschappen en temperatuur welke zijn invloed heeft op een of meerdere organen.
Het combineren van kruiden en verhoudingen
Door de kruiden in bepaalde verhoudingen te combineren, zijn ze voor vele aandoeningen inzetbaar. Ook bij moeilijke behandelbare aandoeningen, zoals reumatische klachten, psychische klachten, onvruchtbaarheid en kanker kunnen kruiden tot opmerkelijke verbetering leiden. Bij hoofdpijn werken kruiden op onderliggende oorzaken. Voorbeelden hiervan zijn verstoring van de hormoonhuishouding, bloedsomloop of bij het vasthouden van vocht.
Doorgaans bevat een kruidenformule tussen de 5 en 15 verschillende kruiden. Elk kruid heeft zijn eigen functie in de formule. De ene kruid heeft de hoofdfunctie als keizer, een ander kruid helpt weer bij het ondersteunen van de keizer. En weer ander kruid geeft richting aan of harmoniseert de formule zodat de kruiden goed met elkaar kunnen samenwerken. Zij wordt dan ook de boodschapper genoemd.
Inheemse kruiden
Naast Chinese kruiden kan men er ook voor kiezen om te werken met Inheemse kruiden volgens de Chinese geneeskunde. Dit is een vrij nieuwe manier van behandelen. Het voordeel hiervan is dat je makkelijk jezelf kunt voorzien van kruiden vanuit de natuur.
Alles wat je lichaam nodig heeft is te vinden in de natuur. Daarnaast kun je Chinese kruiden prima combineren met Inheemse kruiden. Wanneer een kruidengeneeskundige beide kruiden disciplines beheerst kan de kruidengeneeskundige putten uit een zeer grote schatkist aan kennis. Waardoor er nog meer mogelijkheden ontstaan om de cliënt gericht te behandelen.
Temperatuur
Binnen de Chinese geneeskunde spreken wij over de thermische waarden. Wanneer er over voedingsmiddelen en kruiden wordt gesproken. Hieronder verstaan we de energetische temperatuur. Elk voedingsmiddel of kruid heeft zijn eigen temperatuur. Wat altijd een bepaald effect heeft op het lichaam.
De thermische waarden onderscheid men in heet, warm, neutraal, koel/verfrissend en koud. Een heet kruid heeft als doen het lichaam te verhitten. Denk hierbij aan peper, kaneel, knoflook en cacao. Een warm kruid zal het lichaam zoals je wellicht al vermoed verwarmen. Voorbeelden hiervan zijn verse gember, prei, zoete aardappel en ui. Wanneer de temperatuur neutraal is zal er geen verandering qua temperatuur plaatsvinden. Een aantal voorbeelden van neutrale voedingsmiddelen en kruiden zijn aardappelen, saffraan, gedroogde salie en rode kool. Als het temperatuur koel/verfrissend is, heeft het een verkoelende effect op het lichaam. Pepermunt is daarvan een mooi voorbeeld maar ook verse salie, alfalfakiemen, citroengras en verse dragon. Wanneer er koude voedingsmiddelen of kruiden wordt ingezet zal dit het lichaam doen afkoelen. Enkele voorbeelden zijn paardenbloemblad, aloë vera, citroenmelisse en bamboescheuten.
Het is belangrijk om te beseffen dat sambal heet is of dit nu uit de koelkast of uit de diepvries komt. Sambal is en blijft heet qua energetische temperatuur. Zo kun je wel door de manier van bereiden zoals koken, stomen of bakken de temperatuur enigszins aanpassen.
Smaak
De smaak heeft ook veel invloed op het lichaam. Het is van belang om te weten dat een kruid niet per se de smaak heeft die je ervaart in de mond. Bekende voorbeelden die het wel hebben zijn: gember – scherp, kaneel – zoet en scherp, zoethout – zoet.
In de loop van de tijd is men echter ook de smaak gaan beschouwen als een indicatie van de werking. Maar soms ook omgekeerd. Als een kruid een bepaalde werking heeft, krijgt het dus die smaak toegewezen.
Scherp
De scherpe smaak heeft een verspreidende en bevorderende werking op de Qi en het vitaliseren van Bloed. Zij stimuleren de klieren met de zoete eigenschappen om te transpireren, het circuleren van Qi en het activeren van de meridianen en organen. Deze kruiden hebben voornamelijk een positief effect op het activeren en verbeteren van metabolisme.
Daarnaast kan zij in verband gebracht geworden met het “bevrijden van de oppervlakte”, dit houdt in bevorderen van het zweten om invloeden die van buitenaf zijn binnengedrongen weer naar buiten te jagen. Denk hierbij aan verkoudheden, griepvirussen, allergieën, jeuk en sommige huidaandoeningen. Een ander aspect van scherpe kruiden is dat ze Qi en Bloed in beweging kunnen brengen. Daarmee zijn ze erg nuttig voor vele klachten die te maken hebben met opgehoopte spanning en stress.
Bitter
De bittere smaak zorgt ervoor dat het de vloeistoffen in het lichaam opdrogen en afgevoerd worden. Daarom worden er vaak bittere kruiden gebruikt bij ophopingen van vocht zoals bijvoorbeeld oedeem. Daarnaast gebruikt men bittere kruiden om Hitte in het lichaam te elimineren en dus af te voeren. Soms gebruikt men het bij een koortsige ziektes of andere klachten die met Hitte en Vocht samen gaan.
Het zuivert ook onregelmatigheden en het verlaagt de Qi en verbetert de eetlust. Vaak worden bittere kruiden niet lang gebruikt. Tevens gaan bittere kruiden vaak samen in combinatie met kruiden die de werking wat afzwakken. Dit komt omdat bittere kruiden vaak nogal erg sterk kunnen zijn. Bittere kruiden worden voornamelijk ook gebruikt bij patronen zoals bij een acute fase van een infectie, Vocht bij Hitte of Koude zoals bij artritis.
Zoet
De zoete smaak mag hier niet verwart worden met bijvoorbeeld de smaak van suiker! Geraffineerde suikers zijn juist killing voor het systeem! Met de zoet de smaak wordt bijvoorbeeld bedoelt een heerlijk gekookte winterpenen of smaakvolle dadels.
Zoete voedingsmiddelen en daarmee ook kruiden voeden en harmoniseren het lichaam. Zoet bevochtigd ook het systeem in het lichaam. Deze eigenschappen hebben ook effect op het spijsverteringsstelsel, het respiratoire stelsel, het immuunsysteem, en de endocriene systemen.
De zoete smaak verlicht ook acute situaties en voorkomt pijn als gevolg van de samentrekkingen van spieren. Zoete kruiden gebruikt men ook bij de behandeling van tekorten. Zoals bij droge hoest en een onjuiste werking bij de spijsvertering (Milt deficiëntie). De meest bekendste Chinese kruid die hiervoor gebruikt wordt is Ginseng. Ginseng is de bekendste tonicum onder de Chinese kruiden.
Zuur
Zure kruiden hebben een absorberende en controlerende werking. Ze kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden om spontaan zweten of chronische diarree te verminderen. Bij te korten in het lichaam en vastzittende hoest of incontinentie. Ook bij ander indicaties die wijzen op een hypo-metabolisme.
Sommige kruiden zijn daarnaast adstringerend en hebben een samentrekkende of verdikkende beweging. Hun werking lijkt op die van zure kruiden. Echter zijn ze niet zuur. Een mooi voorbeeld daarvan is een zure pruim.
Zout
De zoute smaak heeft een verzachtende werking en zorgen ervoor dat knobbels afnemen of zelfs helemaal verdwijnen. Zout wordt gerelateerd met de stevigheid van spieren en weefsels. De zoute smaak kan klieropeningen openen en sluiten. Daarom hebben ze ook een laxerende werking, voorbeelden hiervan zijn bitterzout of Natriumsulfaat. Zoute kruiden past men toe bij pijn, ontstekingen, cysten en wondjes.
Smakeloos
De smakeloze smaak heeft eigenlijk een neutrale smaak. Vaak werken deze voedingsmiddelen en kruiden diuretisch. Dit betekent dat ze het plassen bevorderen. Een veelgebruikt Chinees kruid in deze categorie is Poria Cocos, zij bevordert het plassen en voedt de Qi.
De volgende conclusie kunnen we dus schetsen
De temperatuur en de smaak geven samen een vrij gedetailleerd beeld van de werking van een voedingsmiddel of een kruid. Koele en scherpe kruiden zet men vaak in om de oppervlakte te bevrijden wanneer er Hitte in het lichaam aanwezig is. De Hitte wordt dus naar de oppervlakte gebracht. Warme en zoete kruiden zijn zeer geschikt om Qi en Bloed te voeden.
Hoe meer ervaring en kennis de Chineeskundige heeft, hoe makkelijker het wordt om te werken met de eigenschappen van de kruiden of voedingsmiddelen. En het eenvoudiger is om de kruidenformules aan te passen op de cliënt.
Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen, dat er in een bepaalde kruidenformule een kruid is toegevoegd die niet helemaal geschikt is voor de cliënt. In dit geval kun je het kruid vervangen voor een kruidje dat meer geschikt is voor de klachten van de cliënt. Laten we het verduidelijken in een voorbeeld. In de formule zit een kruid die nogal Heet is, eigenlijk is het beter om deze te vervangen naar een kruid dat meer een verwarmende aspect in zich heeft. Je kunt dan de Hete kruiden vervangen naar een Warme kruid. Zodat de kruidenformule nog beter past bij de klachten van de cliënt.
Richting
Elk kruid heeft zijn eigen richting. Hiermee wordt bedoelt dat elk kruid een richting heeft waarop het werkt. Zo hebben sommige kruiden een sterke werking dat naar beneden gaat. Een voorbeeld hiervan zijn veel mineralen. Wanneer je dit soort kruiden gebruikt kan het ook daadwerkelijk zo zijn dat je echt voelt dat ze jou richting de aarde duwen. Je krijgt dan meer een geaard gevoel in het lichaam. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren. De richting gaat dan niet naar beneden maar juist naar boven.
Er zijn ook kruiden die meer naar buiten gericht zijn. Zij kunnen bij mensen vaak de ervaring oproepen om opener te zijn. Minder vast te houden en meer ruimte en lucht te ervaren. Kruiden die juist naar binnen gericht zijn kunnen daarentegen de ervaring oproepen om meer in het lijf te zitten, zonder alles meteen kwijt te raken.
Al deze ervaringen hoeven niet per se prettig te zijn. Zo is het niet de bedoeling om iemand kruiden te adviseren met een omhoog gerichte werking wanneer deze persoon nogal in het hoofd zit. Dit zal er dan voor zorgen dat deze persoon in kwestie nog meer in het hoofd te recht komt en daardoor zich nog rotter gaat voelen! Een ander voorbeeld is het inzetten van kruiden tijdens een zwangerschap, met een naar beneden gerichte werking. Dit kan er namelijk voorzorgen dat de zwangere vrouw vroegtijdig bevalt.
Orgaan- of meridiaangerichtheid
Elk kruid heeft naast een eigen beweging ook een richting dat naar één of meerdere organen of meridianen gaat. Zo kan een kruid werken op de Lever meridiaan en een ander bijvoorbeeld weer meer op de Galblaas meridiaan. Afhankelijk van de verstoringen kan de kruidendeskundigen ervoor kiezen om juist dat ene kruidje te gebruiken en niet het andere. Om het desgewenste effect te verkrijgen.
Yin en Yang beïnvloeden met kruiden
De verschillende combinaties van temperatuur-, en smaakeigenschappen van kruiden geven bepaalde eigenschappen die de Yin en Yang energie kunnen beïnvloeden. Zo zijn de zure, bittere en zoute smaak gerelateerd aan Yin. Terwijl de zoete smaak gerelateerd is aan Yang.
Individueel advies is belangrijk
Tijdens behandelingen met kruiden dient de cliënt met zeer grote regelmaat terug te komen. Dit kan al na een week zijn. Gemiddeld hou ikzelf om de 3 weken aan. Dit is uiteraard afhankelijk van de gezondheidssituatie van de cliënt.
Gebruik niet zonder overleg kruidenformules, overleg altijd met een Chinese kruidentherapeut of arts. Begrijp dat de uitspraak: “baat het niet schaad het niet” hier totaal niet van toepassing is! Bij het verkeerd inzetten van de kruiden, kan men de nodige schade oplopen. De formules worden altijd individueel en speciaal afgestemd op de persoonlijke gezondheidssituatie van de cliënt.
De duur van de behandeling hangt af van de aard van klachten. In de regel is het zo dat niet chronische klachten in een korte tijd meestal helemaal of in grote lijnen zijn opgelost. Bij chronische klachten is er een diepgaandere genezing nodig. Dit heeft dan ook over de linie meer tijd nodig om te genezen. Hoelang dit nu precies zal zijn hangt van de aard van de klacht af en hoelang de klacht al aanwezig is. Echter hangt het ook van de cliënt zelf af. Hoe gewilligd is de cliënt? Pakt de cliënt alle adviezen op, is de cliënt serieus ect.
Op basis van de diagnose kan het zijn dat het nodig is om de kruidenbehandeling te combineren met andere behandelingen, zoals: voedingsleer, cupping, quasha of acupunctuur. Maar ook bijvoorbeeld andere therapievormen zoals therapeutisch mediumschap of EMDR.