De vijf elementenleer is een onderdeel van de Traditionele Chinese Geneeskunde
De Chinese term voor de vijf elementen is Wu Xing. Wu betekent ‘vijf’ en Xing ‘lopen’ of ‘bewegen’. Wu Xing gaat eigenlijk over vijf verschillende processen in het lichaam. Daarom spreekt men in de boeken ook wel over de 5 fasen theorie. De Vijf element bestaat uit Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Het is een systeem waarin vijf Yin- en vijf daaraan gekoppelde Yang-processen. Onder Yang verstaan we warmte, droogte, zon, uitzetting. En onder Yin verstaan we koude, nat, schaduw, nacht, inkrimping. De vijf elementen koppels zijn Lever-Gal, Hart – Dunne Darm, Maag – Milt, Long – Dikke Darm en Nier – Blaas.
Bij de vijf elementenleer gaat men ervanuit wanneer er een orgaan ziek is, andere organen, de zieke orgaan bijstaat, helpt en ondersteund. Dit betekent dat het gevaar bestaat wanneer het zieke orgaan niet geneest, ook de andere organen verzwakken en uitgeput raken. Het gevolg hiervan is, dat nog meer organen gaan helpen. Wanneer dit te lang duurt verzwakken alle organen in het lichaam. Waardoor er steeds meer onbalans in het lichaam ontstaat. Wat weer zorgt voor nog meer gezondheidsklachten. Het cirkeltje is rond (de Vijf elementen cirkel).
De Yin organen zijn vitale en zelfregulerende organen. Zij slaat energie (Qi) op. De Yang organen transformeren de materie en zijn betrokken bij het verteringsproces en uitscheiding. Deze zijn hieronder terug te vinden op de rand van de cirkels.
Alle organen hierboven beschreven in de afbeelding vormen een netwerk. Zij zijn met elkaar verbonden en zijn ook van elkaar afhankelijk. Elk orgaannetwerk verwijst niet per se naar een fysieke anatomische ligging in het lichaam, maar vormt een compleet geheel van fysiologische en psychologische functies.
Zo slaat de Lever het bloed op en zorgt voor een gelijkmatige verspreiding van energie over het gehele lichaam. Het Hart stuwt het Bloed voort en huist in het bewustzijn. De Milt transporteert en transformeert het voedsel. Dit zorgt voor energie. De Longen ontvangt en verspreidt de energie. De Nier slaat de vitale energie op.
De Nier heeft een belangrijke rol in de aanmaak en het filteren van Bloed, dat in de Lever is opgeslagen. De Lever voorziet het Hart van Bloed zodat het Hart het kan voortstuwen. Het Hart zorgt ervoor dat de Milt zuurstofrijk bloed kan leveren. De Milt brengt energie naar boven, naar de Long met zijn transport- en transformatiefunctie. De Long brengt de energie in contact met de lucht en brengt de energie terug naar beneden. De Nier ontvangt deze energie terug en slaat het op.
De Nier die de meest verfijnde substantie opslaat vormen het tegengewicht van de hartactiviteit. Het Hart controleert mee de ademhaling van de Long. De functie van de Long kan het vermogen van de bloedopslag beperken. De leverfunctie zal op zijn beurt de Milt activeren.
Een disharmonie van dit systeem uit zich in een ziektepatroon. Als we spreken over een ziektepatroon, een ziek orgaan, dan kun je denken aan een gebrek aan Warmte waardoor je het snel koud hebt. Of juist teveel Hitte in het lichaam aanwezig is. Het is ook mogelijk om energiegebrek te hebben of een gebrek aan Bloed en lichaamssappen.
Wetten van de vijf fasen
De interactie tussen de vijf fasen verloopt volgens bepaalde cycli, namelijk: de Sheng-cyclus en de Co-cyclus. Het is een schematische weergaven wat niet volledig en niet vaststaand is. Binnen de Traditionele Chinese geneeskunde maakt men veelvuldig gebruik van deze cycli.
Sheng-cyclus
Is de voedende cyclus binnen de vijf elementen. Zo voedt Hout het Vuur element en Vuur op haar beurt weer het Aarde element. Aarde voedt het Metaal element en Metaal voedt het Water element. Tot slot voedt het Metaal element het Hout element en zo is het cirkeltje weer rond. Je kunt dus zeggen dat het ene element het andere element voedt. Het is constant een doorstromende beweging.
Zo zeggen ze binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde bij deze cyclus dat het voedende element, de moeder is en het element dat gevoed wordt het kind is. Bijvoorbeeld het Hout element voedt het Vuur je kunt dan ook zeggen moeder voedt kind. In dit geval is Hout de moeder en het Vuur element het kind. Elk element is moeder van het volgende element en tegelijk kind van het voorgaande element.
De Co-cyclus
Onder de co-cyclus verstaan we de controlerende cyclus. Elk element controleer weer een ander element. Zo controleer Hout het Aarde element en het Aarde element controleert het Water element. Het Water element controleert het Vuur element en het Vuur element controleert op haar beurt weer het Metaal element en tot slot controleert het Metaal element het Hout element.
De belangrijke facetten binnen de vijf elementen
Elk element heeft in dit systeem een belangrijke functie. Door de juiste flow en transformatie krijgt de gebeurtenis vorm. Zo staat het Hout element geassocieerd met actieve functies, die in fase van groei verkeren. Vuur wordt geassocieerd met activiteiten aan die hun hoogtepunt bereikt hebben en snel in kracht zullen afnemen of een rustperiode in gaan. Aarde geeft evenwicht en neutraliteit aan. In zekere zin fungeert Aarde als een buffer tussen de andere activiteiten. Metaal staat voor de activiteiten die aflopen (los laten). Water geeft de activiteiten aan die de diepste rust hebben bereikt en binnenkort hun activiteiten een andere richting zullen geven.
Yin en Yang wordt vaak gebruikt voor een beschrijving van de wisselwerking tussen bijvoorbeeld de zon en de schaduw, droog en nat, warmte en koude. Voor de Vijf elementen spelen de seizoenen ook een rol. De Aarde staat voor de stadia in het menselijke leven, het opkomen en afnemen van Yin en Yang. Zo hebben we op de dag Yang en in de nacht Yin. Laten we eens kijken naar de zonsopgang zij valt onder het Hout element, de middag is het Vuur element en de namiddag is het Aarde element. De avond valt onder het Metaal element en de nacht valt onder het Water element.
Een mooi voorbeeld van het proces van de Vijf elementen is als volgt. Stel je gaat een zaadje ontkiemen om een boom te krijgen. Het zaadje wordt gevoed door het water. Het Vuur, de warmte zorgt voor de groei en de Aarde geeft stabiliteit voor een goede wortelvorming. Het Metaal element beperkt de groei en zorgt ervoor dat er een omhulsel komt, in dit geval een schors.
Het Hout element
Hout staat voor actie, bruikbaarheid, doelgerichtheid, hartstocht, initiatief, metamorfose, uitbreiding en de kleur groen. Hout valt onder het lente seizoen en de organen Lever en Galblaas. De lichaamsbouw bij Hout mensen is soepel van aard en gespierd en is vierkant. Hout mensen zijn daarnaast sterk, slank en hebben pezige handen en voeten en een zongebruinde huidskleur.
Het Vuur element
Vuur element staat voor bewustwording, charisma, communicatie, fusie, intimiteit, intuïtie, medeleven, tovenaar en de kleur rood. Haar seizoen is midzomer en de organen die gekoppeld zijn Hart en Dunne Darm. De lichaamsbouw is zacht en een lenige bouw. Vuur mensen hebben sierlijke handen en voeten. Zij hebben zachte, warme en een elastische huid. Vaak hebben ze een lange nek, armen en benen. Ze hebben gekruld haar of zijn kaal.
Het Aarde element
Aarde staat voor dienstbaarheid, eenwording, gemeenschap, harmonie, loyaal, matiging, onderhandelen, verbondenheid, vredestichter en de kleur geel. Haar seizoen is nazomer en de organen zijn Milt en Maag. De lichaamsbouw is rond en een stevig. Deze mensen hebben een dikke spierstelsel en een zachte en gladde huid. De handen en voeten lijken klein dit komt omdat ze kort en stevig zijn. Daarnaast hebben ze brede heupen en schouders.
Het Metaal element
Metaal staat voor alchemist, beheersing, onderscheidend vermogen, orde, organisatie, samentrekken, transmutatie, zuiverheid en de kleur grijs. Het seizoen dat bij de metaal element behoord is herfst. De organen die betrokken zijn hierbij is de Long en de Dikke Darm. Het lichaamsbouw van de Metaal element is recht, verzorgd en heeft een symmetrisch gestel. Het gelaat heeft fijne gelaatstrekken en de huid is licht, helder en droog.
Het Water element
Water staat voor consolidatie, duurzaamheid, eerlijkheid, filosoof, kennis, mysterie, onthulling, verbeelding, waarheid en de kleur blauw. Het seizoen dat bij het Water element hoort is de winter. Haar organen zijn Nier en Blaas. Haar lichaamsbouw is sterk en compact gestel. Water mensen hebben vaak diepliggende ogen, grote botten, een lang en smal hoofd. En smalle schouders, brede heupen en lange vingers en tenen.
Het kan erg fijn en waardevol zijn om te weten welk element in jouw lichaam domineert. Het geeft namelijk aan welk element sterk is en welk zwakker is. Zoals al waarschijnlijk duidelijk is geworden heeft elk element zijn eigen karaktereigenschappen en lichaamskenmerken. Zodra jezelf herkent in de dominerende element. Geeft dit belangrijke inzichten over jouw gezondheid. Doe nu een test om te kijken welk element in jou het meest domineert, zelftest Vijf elementenleer.